‘Türkiye Ulusal Risk Kalkanı’ çalışma kümelerinde yer alan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Yapı Anabilim Kolu öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, Kahramanmaraş ve etrafında büyük yıkıma neden olan sarsıntılar sonrasında üniversiteden 15 kişilik uzman takımla bölgede incelemelerde bulundu. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın görevlendirmesiyle Gaziantep, Kahramanmaraş ve Hatay’da 10 bine yakın binayı inceleyip hasar tespit raporu tutan uzmanlar, Cumhuriyet Başsavcılığı’nın soruşturması için bölgedeki yapılardan karot örnekleri de topladı. Üniversitenin ‘Yapı Sıhhati İzleme Laboratuvarı’nda 300’e yakın numunede deneyler yapan bilim insanları, beton basınç dayanımının, yönetmelikte kaide koşulan pahaların yarısından az olduğunu ortaya koydu. Karotların, laboratuvar incelemesinde sarsıntı dayanıklılık testini geçemediği saptanırken, beton basınç dayanımı ise 10 Megapascal’ın altında ölçüldü.
‘Çıkan bedeller 10’un altında’
Deprem bölgesinden karot örneği toplayıp incelediklerini söyleyen Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, “Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yürüttüğü bir soruşturma var. Şayet içerisinde hayatını kaybeden bir insanımızın olduğu bir bina varsa, Cumhuriyet Başsavcılığı otomatik olarak burada bir dava evrakı açıyor. Bu belgede, binanın projesi olup olmadığına, projesi ilgili yıldaki yönetmeliğe nazaran düzgün yapılıp yapılmadığına, beton ve donatı kıymetleri ne durumda, yer projesi var mı, rastgele biri bunu denetim etmiş mi üzere birçok parametreyi alıp bu işin sorumlularını ortaya çıkarmaya çalışıyoruz. Buradaki en kıymetli parametrelerden bir tanesi de beton kalitesi. 2018 Türkiye Bina Yönetmeliği’nde yani şu an yeni yapılacak bir bina için 25 Megapascal pahasında bir beton basınç dayanımı isteniyor. Elimizde 300’den fazla belge var. Yıkılan bu binaların belli bir kısmının deneyleri bitti. Çıkan pahalar maalesef 10 Megapascal’ın altında. Bu da şu an yıkımların ana nedenlerinden bir adedinin beton kalitesinin düşük olduğu manasına geliyor” dedi.
‘2000 yılı öncesi yapılan binalar tehdit’
Bölgede örnek aldıkları yapılardaki kıymetlerin, Van sarsıntısından sonra binalardan aldıkları örneklerin kıymetinden de düşük olduğunu anlatan Altunışık, “Bir betonu elinize alıp, sıkıp kırmaya çalışıyorsunuz. Şayet beton uygunsa kıramazsınız fakat beton güzel değilse çabucak kırabilirsiniz. İşte bu, betonun dayanımı manasına geliyor. Bizim Van sarsıntısından sonra yaptığımız incelemelerde oradaki pahalar 10 ile 11 Megapascal civarındaydı. Buradaki kıymetlerimiz de 10’un altında, 9 civarlarında. Yalnız bu, yalnızca Van’a bu bölgeye, Gaziantep’e, Maraş’a ilişkin değil. Türkiye’nin karot ortalaması, beton dayanım ortalaması 8 ile 12 Megapaskal ortasında değişiyor. Bu da bilhassa 2000 yılından evvelki binalar bir tehdit manasına geliyor. Bunların acil olarak kentsel dönüşüme girmesi manasına geliyor. Şu ana kadar 400’e yakın belge üniversitemizde ve bunun yaklaşık yarısından fazlası deneylerde alışılmış tutulmuş durumda” diye konuştu.
