Mithat Yurdakul / ANKARA – 2024 yılında güçte yerli ve yenilenebilir güçte rekorlar kırılırken, petrol ve doğal gazda da üretim hızlandı. Sakarya Gaz Sahası’ndaki günlük üretim 7 milyon metreküpe çıkarken, petrolde 66 milyon varillik yeni rezerv keşfedildi. 2025’te yenilenebilir güçte yatırım süreçlerinin hızlanması hedeflenirken, Türkiye Akkuyu Santrali’yle nükleer güce geçecek. Yeni yılda elektrik ve doğal gaz faturalarında da yeni devir başlayacak.
2024 yılında güç ithalatı faturasının düşürülmesi için yurt içi ve dısnda üretim faaliyetleri artırılırken, Karadeniz’in tabanına Ankara-Bolu otoyolu arası kadar gaz otobanı inşa edildi. Sakarya Gaz Sahası’ndaki günlük üretim 7 milyon metreküpe çıkarken, toplam yurt içi üretim günlük 8 milyon metreküpe çıktı ve 3,5 milyon hanenin muhtaçlığını yerli doğal gaz ile karşılandı. 2025’te ise Sakarya Gaz Alanı için envantere eklenen yüzer üretim platformu ile günlük üretim 20 milyon metrekübe çıkarılırken, hanelerin yarısının doğal gaz gereksinimi lokal gazdan sağlanacak.
66 milyon varillik rezerv
2024 yılında petrol üretiminde ise daha evvel arama yapılmayan bölgelere odaklanılırken, Gabar ve civarında farklı alanlarda yeni keşif kuyuları açılmaya devam edildi. 2024 yılında, Şırnak, Hakkari, Van başta olmak üzere toplam 103 sondaj tamamlanırken, 66 milyon varillik yeni rezerv keşfedildi. Yurtdışındaki alanlarla birlikte 2024’te günlük 155 bin varilin üzerinde petrol üretilirken, bununla 6,3 milyon arabanın yakıt muhtaçlığının karşılandığı belirtildi. 2025 yılında ise petrolde 143 arama sondajı hedefleniyor. Sakarya Gaz Alanı ve Gabar Bölgesi başta olmak üzere üretimin artırılması için Türkiye Petrolleri Anonim Oortaklığı 2025’te 143 milyar liranın üzerinde yatırım yapacak.
Deniz ötesinde güç adımı
Türkiye, önümüzdeki yıl uzak coğrafyalarda erenji üretimi çalışmalarına da sürat verecek. Oruç Reis sismik araştırma gemisi, Somali denizlerinde ruhsat alınan alanlara özel olarak bugüne kadar hiç yapılmamış olan yaklaşık 5 bin 750 kilometrekarelik alanda 3 boyutlu sismik çalışma icra edecek. Toplanan datalar, Ankara’da tahlil edilecek. Sonrasında sonuçlara bağlı olarak belirlenen alanlarda sondaj çalışmaları başlayacak. Suriye’de Beşar Esad idaresinin devrilmesi, 2009’da rafa kaldırılan “Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı” tekrar gündeme geldi. Birçok farklı kaynaktan doğal gaz tedarik edebilen Türkiye, bu gazı Sakarya Gaz Sahası’ndan çıkan yerli gazla birliştirdikten sonra Avrupa’ya ulaştırarak doğal gazda merkez ülke maksadına yaklaşmayı öngörüyor. Yaşanan son gelişmelerin Avrupa’nın Katar-Türkiye boru sınırı üzere teşebbüslere yeşil ışık yakmasını kolaylaştırabileceği belirtiliyor.
Faturalara 2025 ayarı
Sosyal destekleme kapsamında tüm vatandaşların elektrik ve doğal gaz faturalarında 2024 yılının birinci on ayında 275 milyar lira sübvansiyon kapsamında karşılanırken, hanedeki kişi sayısına nazaran aylık 150 kilowattsaat’e kadar destekleme yapıldı. Bu kapsamda 2024 yılı başından itibaren 4,1 milyon haneye 8,1 milyar lira elektrik tüketim takviyesi, 654 bin haneye 1,4 milyar lira doğal gaz tüketim takviyesi verildi. 2025 yılında ise elektrik ve gaz faturalarında yeni devir başlayacak. Yeni devirde, 200-300 kilowattsaat (kWh) ortalama elektrik tüketimi olan meskenlerin faturasında bir değişiklik öngörülmezken, yüksek fatura için hudut 417 kWh’den başlayacak. Güç Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) 1 Ocak’tan geçerli olacak biçimde yaptığı son düzenlemeyle, ayda 417 kilowattsaat tüketim, aboneler için hudut olacak, bunun üzerindeki tüketimler için “desteklemesiz gerçek maliyetler” ödenecek. Yeni düzenlemeyle 300-400 liralık bir elektrik faturası tekrar birebir halde tahsil edilmeye devam ederken, bin liralık yüksek tüketimli bir meskenin faturası 2 bin liraya çıkabilecek. Abonelerin yüzde 97’sini söz eden tüketim kümesi için bir değişiklik planlanmazken, yüzde 3’lük yüksek tüketim kümesini temsil eden 1,2 milyon haneye elektriğin gerçek maliyetinin yansıtılmasıyla, yaklaşık 50 milyar TL’lik Hazine takviyesi kaldırılmış olacak.
Gaza “iklim” kriteri
Doğal gazda ise halem tüm kısımlar için yüzde 63’lük sübvansiyon uygulanıyor. Yani her bin liralık 630 lirasının devlet tarafından üstlenildiği kabul ediliyor. Burada da tüketim bazlı bir tarifilendirmeye geçilmesi öngörülüyor lakin tüketimde doğal gaz tüketiminin iklimsel farklılıklarının da gözetilmesi bekleniyor. Böylelikle soğuk iklimlerde yaşayanların, ısınma için mecburi doğal gaz kullanımlarının limite takılmaması sağlanacak.
Yeşil güçte yatırım artacak
Yenilenebilir güç geçen sene rekorlara sahne oldu. Elektrik talebinin yüzde 57’si yerli ve yenilenebilir kaynaklardan karşılanırken, güneş enerjisi kurulu gücünün toplam şurası güç içindeki hissesi da yüzde 15,6’ya ulaştı. “2053 karbon nötr ekonomi” amacı doğrultusunda yenilenebilir güç ve verimliliğe öncelik verilirken, rüzgar ve güneş enerjisinde mevcut kurulu kapasitenin 30 gigawatt’tan 120 gigawatt’a çıkarılması hedefleniyor. Yenilenebilir güçte en az 80 milyar dolar yatırım öngörülüyor. Son bir yılda yenilenebilir güç kaynaklı elektrik üretimiyle yaklaşık 11 milyar dolarlık doğal gaz ithalatını önlenirken, Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yenilenebilir enerji yatırımlarının müsaade süreçlerini kısaltmak için harekete geçti. Bu kapsamda, ortalama 48 ayı bulan uzun müsaade süreçleri 24 ayın altına düşürülecek.
Akkuyu’da geri sayım
Nükleer güçte ise Mersin’de üretimi süren Akkuyu Nükleer Santrali için geri sayım sürüyor. Birinci ünite türbin tesisinin montajı tamamlanan santralde birinci reaktörün 2025’te deneme üretimine alınması, 2028 yılına kadar Akkuyu’da 4 reaktörün tamamının devreye sokulması öngörülüyor. Akkuyu ile birlikte Sinop ve Trakya’daki nükleer santral projelerinin hayata geçmesi ve yaklaşık 5 bin megavatlık küçük modüler reaktörlerin de sisteme eklenmesiyle, 20 bin megavat nükleer güce ulaşılması ve Türkiye’nin muhtaçlık duyacağı gücün yüzde 10’unun nükleerden sağlanması hedefleniyor.
Kamuda yıllık 6 milyarlık tasarruf
Sıfır karbon maksadı kapsamındaki bir öbür başlık olan güç verimliliği ve güç tasarrufunda da bir dizi adım atılacak. Bu kapsamda kamu ve özel bölüm birlikte, 2030’a kadar 20 milyar doların üzerinde güç verimliliği yatırımı öngörülürken, bu yatırımlar sayesinde gelecek 15 yılda 46 milyar dolar kıymetinde güç tasarrufu yapılacağı hesaplanıyor. Kamu binalarında 2030 yılına kadar her yıl yıllık 6 milyar lira güç tasarrufu sağlamak, gaye olarak konuluyor.